14 Şubat 2023 günü saat: 20.30’da zoom üzerinden yapılan toplantının kolaylaştırıcılığını Aslı H. Kahraman ve Süleyman Eryılmaz yürütmüştür. Toplantı notları kolektif olarak tutulmuştur. Toplantıda 2 gündem maddesi ele alınmıştır; 1. Gündem: Felaket alanında bulunan ve alana gidip dönen arkadaşlarımızın bilgilendirmesi. 2. Gündem: Bundan sonra ne yapılması gerektiğine yönelik öneriler.
1. Gündem: Felaket alanında bulunan ve alana gidip dönen arkadaşlarımızın bilgilendirmesi
Özgür arkadaşımız Malatya Doğanşehir’den,Levent Hatay Defne’den, Bahadır Kahramanmaraş Pazarcık’dan, Gökhan Antakya’dan, Mehmet Antakya’dan, Caner: Gaziantep Nurdağı’ndan, Utku Hatay’dan toplantıya telefonla bağlanarak söz aldılar. Alana gidip dönmüş bulunan Sakine, Hakan, Ayhan ve Bengisu toplantıda söz aldılar ve izlenimlerini aktardılar.
İzlenimlerin ortak noktaları; Müdahalede çok ciddi bir eksiklik olduğu, hala enkazlarda canlı bulunduğunu, Afad’ın süreci yürütüken çok eksik kaldığı, hatta bazı bölgelerde ayrımcı davrandığı, güvenlik sorunu olduğu, alanda örgütlü olarak sadece sol ve sosyalist hareketlerin olduğu, köylere yardım ve müdahalenin çok eksik olduğu, iletişimin ve internetin olmadığı, yardım malzemelerinin iyi organize edilmediği için doğru dağıtılmadığı, tuvaletin ve hijyenin çok büyük eksiklik olduğu, İçilebilir şebeke suyunun asla içilemediği, çadır ve konteyner ihtiyacının had safhada olduğu, çöplerin büyük bir sorun olarak durduğunu, enkazların arama kurtarma faaliyeti bitmeden kaldırılma faaliyetlerinin başladığı şeklinde tespitleri ortak izlenim…
2. Gündem: Bundan sonra ne yapılması gerektiğine yönelik öneriler..
- Depreme ilişkin tespit ve öneriler
Hala aşılamayan bir kaos ve organizasyonsuzluk hali var. Kırsal alanlara ve köylere erişimde güçlük var. Dayanışmanın da bu alanlara erişiminde güçlük çekiliyor. Buna rağmen büyük bir nüfusun deprem sonrası köylere göç ettiği, önemli oranda bir nüfusun da şehirleri terk ettiği ifade edilmiştir.
İlk kurtarma çalışmaları için deprem bölgesine çok uzak yerlerden hızlı bir şekilde varan ekipler ilk 24 saat çalışma koşullarına sahip olamamamıştır. Bu sürenin 40 saate vardığı yerler olmuştur. Ekip olan bazı yerlerde ekipman, ekipman olan bazı yerlerde ekip eksikliği yaşanmıştır. İlk kritik 72 saat içinde yapılamayan kurtarma çalışmaları nedeniyle binlerce insanın kurtarılabilecekken kurtarılamadığı bizzat kurtarma çalışmalarına katılan kişilerce ifade edilmiştir. Sevkiyatı yapması gereken askeri uçakların da bakımı ile sorumlu ekiplerin yeterli olmaması sevklerin geç yapılmasına neden olmuştur.
Hilti, jeneratör, kepçe, vinç, vb. araçlar ve bunları kullanabilecek operatör ihtiyacı sistematik bir şekilde karşılanamamıştır. Ekipler enkazdan enkaza gitmek zorunda kalmış, giden veya ara veren ekip geri gelememiştir. Depremzedeler kendi imkanları ile araç ve ekipman bulmaya katkı sunmuştur. Ancak deprem bilinci, arama kurtarma bilgisi ve ilk yardım eğitimi yeterli olmayan kitlenin çalışmalara katkısı kadar zarar verdiği yerler de olmuştur. Bu eğitimlerin ne kadar hayati olduğu bir kere daha maalesef görülmüştür.
Deprem bölgesi illerindeki AFAD yapısı da afede maruz kalmıştır. Depodan, kadroya, kurtarma ekibinden, ekipman ihtiyacına kurumsal olarak bir varlık gösterememiştir. Arama vekurtarma çalışmaları her yerde yetersiz ve geç kalmıştır. Afad gönüllüleri ve kadrolarının da eğitim sorunu yaşadığı, organize olamadığı, ekipman sorunu yaşadığı bu süreç halen devam etmektedir.
İlk günlerde çıkarılan yaralılar ve cesetlere zamanında müdahale edilmemiştir. Yaralıların bir kısmı kendi imkanları ile bir kısmı ise saatlerce soğukta bekledikten sonra sağlık kurumlarına erişebilmiştir. Cesetler sokaklarda bekletilmiş ve defin işlemleri çok sorunlu olmuştur. Ceset torbaları temin edilememiştir.
Çadır, ısıtıcı, seyyar banyo ve tuvalet, temiz kullanım suyu, hijyen malzemeleri ihtiyacı en acil ihtiyaçlar olarak ifade edilmiştir. Şebeke sularının kirlendiği veya suların hiç akmadığı yerler çoğunluktadır.
Temiz Tuvalet-Su ve çöp sorununun yanı sıra cesetler nedeniyle kamu sağlığının salgın riski altında olduğu ifade ediliyor.
Elektrik sağlanmayan yerlerin hala çok olduğu bunun için pil, el feneri, şarzlı lambaların gerekli olduğu ifade edildi. Banyo yapamayan büyük bir kitlenin olduğu ve temiz/kullanılmamış iç çamaşırı- eşofman vb. giysilerin ihtiyaç olduğu ifade edilmiştir. Battaniye ve ikinci el giysilerin çok toplandığı özellikle ikinci el giysilerin artık gönderilmemesi gerektiği ifade edilmiştir.
En temel ihtiyaçlardan birisi de deprem bölgesinde yardım dağıtacak gönüllü ihtiyacıdır. İlk ekiplerde aşırı yorgunluk ve tükenme durumu ortaya çıkmaktadır. 5-7 günlük ekipler bir kurumla ilişkilenerek deprem bölgesine gelerek dayanışma göstermelidir. Bireysel gelişlerin birçok riski barındırdığı ifade edilmiştir. Vardiya usulü gönüllülerin gelmesi uzun bir süre gerekli olacak. Gelen gönüllülerin araçla gelmesi işleyişi ve dağıtımı kolaylaştıracaktır. Gelecek gönüllülerin sağlık durumlarının iyi olması, kişisel ihtiyaçlarını beraberinde getirmesi ve her açıdan hazırlıklı olması gereklidir.
Alevi köylerinde yardımların cem evlerine toplanması ve buradan dağıtılması, örgütlü olan yapıların hızlı hareket edebilmesi dayanışmayı kolaylaştıran faktörler olmuştur. Mahalle ve halk örgütlenmesinin önemi bir kere daha açığa çıkmıştır.
Özellikle Hatay’da kişisel güvenlik sorunu olduğu, yağmaların bahane edilerek fiziki saldırıların yapıldığı, ayrıca gece nöbet tutulduğu, yalnız dolaşmanın önerilmediği ifade edilmiştir.
İletişim, şarz, telefon ve internet sorununun hem haberleşmeyi engellemiştir hem de enkaz ve kurtarma çalışmalarının hızlı ve etkili yapılmasını güçleştirmiştir. Telekomünikasyon kurumlarının eleştirilmesi ve altyapı çalışmalarının kamu eliyle daha güçlü kılınması, bu ve benzeri afetlerde hasarın azaltılması için gereklidir.
Deprem bölgenin ekonomik altyapısını da vurmuştur. Çiftçiler açısından ahırlar yıkılmış, hayvan telefatı söz konusudur. Ot /saman depoları hasar gören çiftçilerin tespit edilip acil desteklenmesi, hayvan çadırlarının oluşturulması gereklidir.
Sokak hayvanlarının yemlenmesi ve mama bırakılması çalışmaları etkili hale getirilmelidir.
Yıkılma riski olan binalara giriş önlenmeli ve belli bir periyotta bu binalar yıktırılmalıdır. Enkaz kaldırma ve bina yıkımlarının ağır bir asbest sorununa yol açacağı ve bu yönde de tedbirler alınması gerektiği bilinmelidir.
İnşaatlarda deniz kumu, düz demir vb. riskli malzemelerin kullanıldığı gözlemlenmiştir. Konu hakkında yapılacak tespitlerde TMMOB ile birlikte denetim ekiplerinin kurulması gerektiği, enkaz kaldırmanın delil yok etmeye evrilmemesi için tedbir alınması gerektiği ifade edilmişti. Ayrıca enkaz kaldırmada acele edilmemesi, hane ve kişilere ait ayni ve dokümanter verilerin/mülkiyetin/delillerin korunması için hassas bir çalışma yapılmalıdır.
Depremzedelere uzun vadede destek sağlamanın yolunu düşünmeliyiz. Çok ağır bir travma yaşadılar ve psikolojik desteğe de ihtiyaçları var. Bu arada Antakya’da sıkça artçı depremler oluyor. Hukuki mücadelede desteğe de ihtiyaçları olacak hem evlerinin yıkılmasına ilişkin dava açmak, hem de ev, arsalarına el konmasına karşı. Arkadaşlar, TMMOB’la inşaat mühendislerinin enkaz tesbitlerine katılmaları ve TTB’yle halk sağlıkçıların müdahalesi için görüşmek çok iyi olur. Enkaz kaldırma Hatay’da aylar sürecektir. Bu işi hukuki, insani yönden uygun ve salgın hastalık riskini önleyecek şekilde yapmak için müdahale etmek lazım. Bölgedeki herkesin ortak gözlemi, devletin ve kurumların olmaması, solcu parti ve örgütlerin, meslek odalarının kendi organizasyonunu kendilerinin yaptığı yönünde. Yapacağımız her işte kendimiz inisiyatif almalıyız.
Ciddi bir iç çamaşırı, ped eksikliği tespit edilmiş bulunmaktadır. Bu ihtiyaçlara yönelik bir kampanya acilen yapılmalıdır.
- Ekolojik Çalışmalar/Tespitler.
Çöp sorunu günden güne ağırlaşmaktadır. Çöpler birçok yerde toplanmamaktadır. Gönüllüler ve depremzedeler çöpleri toplayabildiği kadar toplayıp uzaklaştırıyor. Birçok yerde çöpler tedbir amaçlı yakılıyor.
Deprem bölgelerinde ekolojik dayanışma köylerinin kurulması önerildi.
Deprem bölgesindeki barajların deprem etki çalışmalarının bilimsel bir şekilde yapılması için girişimlerde bulunulmalıdır.
Deprem bölgesinde halen vahşi maden çalışmalarının devam ettiği, taş ocaklarında ve diğer madenlerde ekolojiye zarar verildiği, bunların ÇED süreçlerinin ve faaliyetlerinin durdurulmalıdır.
Akkuyu Nükleer Santrali’nin depremden ne kadar etkilendiğinin bilimsel olarak ortaya çıkarılması ve bu santralin deprem riskleri nedeniyle de yüksek riskli olduğu gerçeği ifade edilmelidir.
Deprem göçü nedeniyle deprem illeri dışına milyonlarca insanın göç ettiği gerçeğine karşın gerekli dayanışma ve diğer çalışmalar henüz yeni başlamış ve yeterli değildir. Kış koşulları nedeniyle en az 3-6 ay olacak olan bu göçün kalıcı olmaması, insanların yaşam alanlarına geri dönebilmesi için yıkım yaşamış kentlerin yeniden inşa edilmesi gerekir. Rant ve inşaat iktidarının bu yönde eko-kırıma yol açacak girişimlere daha şimdiden başladığı bilinmelidir. Şehirler yeniden inşa edilirken imar planlarının ekolojik yapılması, kurulacak tesis ve yapıların ÇED süreçlerinin takip edilmesi, ekolojik gündemin seçim sürecine yansıtılması gereklidir.
Ekoloji Örgütleri olarak , Ekolojik kentler kurulmasına katkı verilmelidir.
Ekoloji örgütleri olarak, afetlere yönelik bulunduğumuz kentlerde afet sonrası doğru müdahale edecek gönüllü grupları oluşturmalı, oluşan grupların bu konuda eğitim almaları sağlanmalıdır.
Gözlem ve çalışma heyetinin (15 Şubatta deprem bölgesinde bir dizi ziyaret yapacak grup) çalışma raporunu oluşturması ve katılımcılarla paylaşması önerildi.
